Hiện nay, với cuộc sống đã cởi mở hơn, vấn đề phát sinh quan hệ tình dục có từ rất sớm vì vậy bệnh tình dục cũng dần trở nên phổ biến. Đây là bệnh thường khó điều trị và để lại hậu quả lâu dài. Vậy thế nào là bệnh lây qua đường tình dục và cách phòng tránh hiệu quả. 

I.                  Tìm hiểu thế nào là bệnh lây truyền qua đường tình dục?

Các bệnh lây qua đường tình dục (STDs) là những bệnh mắc phải khi quan hệ tình dục. Vi khuẩn, vi rút hoặc ký sinh trùng mang bệnh có thể lây lan từ người này sang người khác qua tinh dịch, dịch âm đạo và các chất tiết khác của cơ thể. Bệnh cũng có thể lây từ mẹ sang con khi mang thai, sinh nở hoặc qua đường truyền máu, dùng chung kim tiêm.

Hiện nay, các nhà khoa học đã ghi nhận được khoảng 20 bệnh lây qua đường tình dục. Số người mắc bệnh này rất lớn, đặc biệt là những người trong độ tuổi sinh đẻ, khó chữa khỏi hoàn toàn ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống như hội chứng đau vùng chậu mãn tính, nhiễm trùng đường tiết niệu, cơ quan sinh dục…. , có thể dẫn đến vô sinh ở giai đoạn sau.

II.               Dấu hiệu nhận biết đã mắc bệnh

Đặc điểm của các bệnh lây qua đường dình dục không gây ra các triệu chứng rõ ràng nên người mắc bệnh thường không biết mình mắc bệnh và rất dễ lây nhiễm cho người khác. Theo các chuyên qua nghiên cứu, các bệnh STD có thể biểu hiện khác nhau tùy thuộc vào loại bệnh, giai đoạn và tình trạng sức khỏe của mỗi người. 

1. Đối với nam giới

- Khi quan hệ, bộ phận sinh dục đau hoặc khó chịu

- Tiểu ít, rát và buốt

- Xuất hiện vết loét, sưng hoặc phát ban trên hoặc xung quanh dương vật, tinh hoàn, hậu môn, mông, đùi, miệng, v.v.

- Tiết dịch lạ hoặc chảy máu từ dương vật

- Đau, sưng hạch bạch huyết, đặc biệt là ở bẹn, và đôi khi lan rộng các vùng xung quanh

2. Đối với nữ giới

- Quan hệ đau buốt 

- Đi tiểu ít, tiểu bị buốt

- Loét, sưng tấy hoặc phát ban ở vùng âm đạo, xung quanh hậu môn, mông, đùi, miệng …

- Tiết dịch âm đạo bất thường hoặc chảy máu, có mùi

- Ngứa trong hoặc xung quanh khu vực âm đạo

- Sốt cao không rõ nguyên nhân

- Thường xuyên đau bụng dưới

III.           Danh sách bệnh lây truyền qua đường tình dục phổ biến

Theo số liệu của WHO – Tổ chức ý tế thế giới, cứ mỗi ngày trôi qua trung bình có thêm 1 triệu ca mắc bệnh. Qua nhiều năm nghiên cứu và tìm hiểu, ngay tại đây chúng tôi liệt kê các bệnh lây qua đường tình dục

1.     Chlamydia

Bệnh do vi khuẩn Chlamydia trachomatis gây ra, cả nam và nữ đều có thể mắc bệnh. Tương tự như các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác, chlamydia thường không gây ra triệu chứng gì nhưng người bị nhiễm bệnh vẫn có thể truyền bệnh cho người khác.

Bệnh được chẩn đoán bằng xét nghiệm nước tiểu và dịch tiết âm đạo. Bệnh nhân sẽ được dùng kháng sinh một hoặc bảy ngày liên tục. Để tránh lây nhiễm cho bạn tình, bác sĩ sẽ khuyên bạn nên tránh quan hệ tình dục cho đến khi bạn khỏi bệnh hoàn toàn. Nhiễm trùng có thể dễ dàng tái phát. Vì vậy, những người bị chàm Chlamydia nên được xét nghiệm lại khoảng 3 tháng sau khi điều trị.

2.     Bệnh lậu

Vi khuẩn gây bệnh lậu là Neisseria gonorrhoeae, một loại cầu trùng gram (-) hạt cà phê có thể lây nhiễm qua đường tình dục, miệng hoặc hậu môn. Nếu mẹ bầu bị lậu rất dễ lây nhiễm cho con trong quá trình sinh nở. 

Thời gian ủ bệnh của bệnh lậu rất ngắn chỉ từ 2-7 ngày. Ở nam giới, nhiễm lậu cầu không triệu chứng là rất hiếm (3% –5%). Bệnh lậu có thể gây đau khi đi tiểu và khi dương vật chảy mủ. Nếu không được điều trị, nó có thể dẫn đến các vấn đề với tuyến tiền liệt và tinh hoàn. Ở phụ nữ, 70% trường hợp mắc bệnh lậu cầu, nhưng không có triệu chứng. Các triệu chứng ban đầu thường nhẹ nhưng nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như viêm vùng chậu, vô sinh, sảy thai,….

Bệnh có thể dùng phối hợp với các loại thuốc khác như: Chlamydia trachomatis, Ureaplasma trùng roi, Mycoplasma…Bệnh lậu sẽ được điều trị bằng thuốc kháng sinh nhưng khả năng tái phát cao do sự gia tăng của các chủng vi khuẩn kháng thuốc.

3.     Bệnh giang mai

Giang mai cũng là một bệnh lây truyền qua đường tình dục do xoắn khuẩn Treponema pallidum gây ra, lây nhiễm ở bộ phận sinh dục, môi, miệng hoặc hậu môn ở cả nam và nữ. Bệnh trải qua 3 giai đoạn nhưng khoảng 50% bệnh nhân không có triệu chứng và chỉ chẩn đoán bằng huyết thanh học.

Trong giai đoạn đầu, bệnh giang mai thường gây ra một cơn đau nhỏ, không đau, đôi khi làm sưng các hạch bạch huyết gần đó. Nếu không được điều trị, nó thường dẫn đến phát ban không ngứa trên bàn tay và bàn chân. Bệnh giang mai có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí tử vong.

Nếu phát hiện sớm, bệnh giang mai có thể được chữa khỏi bằng thuốc kháng sinh. Tuy nhiên, chìa khóa để tránh bệnh là sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục và tránh quan hệ tình dục qua đường hậu môn hoặc đường miệng.

4.     Trichomonas vaginalis

Bệnh trichomonas là một bệnh lây truyền qua đường tình dục phổ biến do ký sinh trùng gây ra. Bệnh lây từ người này sang người khác qua đường tình dục, nhiều người ít có triệu chứng. Nếu có, các triệu chứng sẽ xuất hiện khoảng 5-28 ngày sau khi nhiễm bệnh.

Ở phụ nữ, rối loạn này gây ra các triệu chứng như tiết dịch âm đạo màu vàng xanh, xám, đau khi giao hợp hoặc đi tiểu; có mùi âm đạo và cảm giác nóng rát … Ở nam giới, nó gây ngứa hoặc kích ứng bên trong dương vật, sau khi đi tiểu hoặc xuất tinh, đau rát, tiết dịch từ dương vật… nhiễm trùng roi trichomonas làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

5.     Herpes sinh dục 

Mụn rộp sinh dục là một bệnh lây truyền qua đường tình dục do vi rút herpes gây ra. Trong một số trường hợp, biểu hiện lâm sàng là các mụn nước ban đỏ, các đám sinh dục và nổi hạch vùng. Khả năng cao là bệnh sẽ tái phát ở địa điểm cũ hoặc một số địa điểm khác. Loại vi rút gây ra bệnh này là vi rút herpes simplex (HSV), thường gặp ở loại 2 hơn loại 1.

Bệnh không có triệu chứng rõ ràng nên thường chỉ nhận biết qua các đợt bùng phát. Người bệnh bị lở loét gần khu vực bị virus xâm nhập vào cơ thể. Các vết loét xuất hiện dưới dạng mụn nước gây đau đớn khi chúng vỡ ra. Các triệu chứng của nhiễm trùng herpes sinh dục có thể nghiêm trọng hơn ở trẻ sơ sinh hoặc những người có hệ thống miễn dịch suy yếu.

Các đợt bùng phát thường tái phát, đặc biệt phổ biến trong năm đầu tiên nhiễm bệnh, và ở bệnh nhân suốt đời. Hiện nay, thuốc điều trị chỉ có thể giúp làm giảm các triệu chứng và giảm nguy cơ lây lan virus cho người khác chứ không thể chữa khỏi hoàn toàn.

6.     Sùi mào gà

Condyloma acuminatum là một bệnh lây truyền qua đường tình dục phổ biến do vi rút u nhú ở người (HPV) gây ra. Bệnh sùi mào gà gặp ở cả nam và nữ, nhưng thường gặp ở nữ giới nhiều hơn do môi trường âm đạo tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển. Các biến chứng của bệnh sùi mào gà rất phức tạp.

Ở phụ nữ mang thai, bệnh có thể dẫn đến sẩy thai, thai chết lưu hoặc sinh non. Thai nhi cũng có nguy cơ bị nhiễm trùng sau khi sinh hoặc khi đang cho con bú. Thậm chí, condyloma acuminatum còn có thể gây ung thư cổ tử cung, ung thư dương vật và nhiều biến chứng khác… dẫn đến vô sinh, hiếm muộn, thậm chí tử vong.

Khi vi rút tồn tại trong cơ thể, vi rút ẩn trong lớp biểu mô ở đáy da mà không có bất kỳ triệu chứng nào, hiếm khi ngứa, rát, đau và chảy máu. Ở phụ nữ, tiết dịch âm đạo có thể xảy ra do nhiễm trùng

7.     U nhú sinh dục

Vi rút gây u nhú sinh dục là vi rút u nhú ở người, lây lan chủ yếu qua quan hệ tình dục trực tiếp với người bị nhiễm vi rút hoặc qua tiếp xúc da kề da thân mật khác. Bệnh gây ra sự phát triển quá mức của các tế bào vảy ở lớp biểu bì, có thể dẫn đến u nhú sinh dục ở cả nam và nữ. Gai sinh dục được cấu tạo bởi 4 lớp: lớp biểu bì, lớp gai, lớp bán kim và lớp đáy.

Hầu hết u nhú sinh dục tự biến mất mà không có biến chứng. Nhưng cũng có nhiều trường hợp dẫn đến nhiễm trùng lâu ngày khiến các tế bào bị biến đổi. Nếu những thay đổi này không được điều trị, chúng có thể xấu đi và trở thành ung thư theo thời gian.

Khi đã bị nhiễm HPV, không có cách điều trị. Đối với các tế bào bị nhiễm vi rút HPV nguy cơ cao, bệnh nhân có thể chỉ định sốt lạnh, nóng, thủ thuật cắt bỏ, thuốc hoặc một số phương pháp điều trị.

8.     Rận mu

Rận mu (hay càng cua) là loại ký sinh trùng nhỏ thường sống ở bộ phận sinh dục hoặc bộ phận sinh dục của con người. Đôi khi chúng cũng xuất hiện trên các bộ phận có lông khác của cơ thể. Chúng cần máu để tồn tại và di chuyển bằng cách bò. Rận mu thường lây lan qua quan hệ tình dục, tiếp xúc cơ thể hoặc qua quần áo, giường, ga trải giường và khăn tắm của những người bị rận mu.

Triệu chứng phổ biến nhất của bênh này là mắc ngứa vùng sinh dục nữ. Người bệnh có thể nhìn thấy trứng rận hoặc rận bò. Phương pháp điều trị chính cho bệnh rận mu là sử dụng các loại kem chống chấy.

9.     HIV/AIDS

HIV là viết tắt của Human Immunodeficiency Virus và được gây ra bởi hai virut đậu lăng. Theo thời gian, chúng có thể phát triển thành hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS), phá hủy hệ thống miễn dịch của bệnh nhân. Kết quả là, cơ thể không có khả năng chống lại các chất độc hại, có thể dẫn đến sự phát triển của các bệnh nhiễm trùng và một số bệnh ung thư. Không phải tất cả những người nhiễm HIV đều sẽ phát triển thành AIDS.

Bệnh lây theo nhiều con đường khác nhau, bao gồm quan hệ tình dục không an toàn với người nhiễm HIV, lây qua đường máu, dùng chung kim tiêm, hoặc truyền từ mẹ bầu sang con. Hiện không có cách chữa trị cho bệnh nhiễm trùng này. HIV, nhưng mọi người có thể được điều trị bằng thuốc kháng vi-rút (ART) đồng thời giảm nguy cơ lây lan cho người khác.

10.  Hạ cam mềm

Bệnh do một loại vi khuẩn có tên là Haemophilus ducreyi gây ra. H. ducreyi là một loại trực khuẩn Gram (-) ngắn, thuôn dài với đầu tròn. Cambium mềm có đặc điểm là sẹo lồi, vết loét gây đau và có mủ do sưng hạch bạch huyết ở bẹn. Loét miệng, giống như các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác gây loét bộ phận sinh dục, có thể làm tăng nguy cơ lây truyền HIV.

Sau thời gian ủ bệnh từ 3-7 ngày, các nốt nhỏ, đau xuất hiện. Chúng nhanh chóng vỡ ra thành các vết loét nông, mềm, đau với các cạnh gồ ghề, ăn mòn (ví dụ như mô nhô cao). Xói mòn sâu đôi khi có thể dẫn đến phá hủy mô. Các hạch bạch huyết sưng lên và trở nên nhạy cảm. Sau đó, chúng hợp lại với nhau tạo thành một ổ áp xe. Da ở khu vực này có thể trở nên đỏ, bóng và có thể vỡ ra thành lỗ rò. Nhiễm trùng có thể lây lan sang các vùng da khác, gây ra các tổn thương mới.

11.  Viêm gan B

Vi rút viêm gan B gây bệnh ở gan, nhưng lây lan qua dịch sinh dục và máu. Đặc biệt, virus lây lan nhanh gấp 50-100 lần HIV khi quan hệ tình dục. Những người bị nhiễm vi rút viêm gan B thường không có triệu chứng cụ thể. Một số trường hợp xuất hiện các triệu chứng như vàng da, chán ăn, mệt mỏi… Bệnh không được chăm sóc tốt có thể dẫn đến viêm gan mãn tính, xơ gan và ung thư gan… Hiện tại vẫn chưa có thuốc đặc trị viêm gan B. Mà chỉ có các loại thuốc kiểm soát khả năng hoạt động của virus. Tuy nhiên, mọi người vẫn có những cách phòng bệnh hiệu quả thông qua việc tiêm phòng.

IV.            Hướng dẫn chi tiết cách phòng tránh bệnh tình dục

Các nhà nghiên cứu nam học nói rằng mặc dù STDs dễ lây lan và dễ tái phát. Nhưng có những cách chúng ta có thể tránh hoặc giảm nguy cơ lây nhiễm chúng. Cụ thể:  

- Kiêng cữ: Cách tốt nhất để tránh lây nhiễm là tránh quan hệ tình dục, nhất là khi còn trẻ. 

- Không quan hệ tình dục với quá nhiều người, đặc biệt không biết rõ tiền sử bệnh. 

- Tránh quan hệ tình dục với bạn tình mới cho đến khi cả hai bạn đã được xét nghiệm STIs.

- Tiêm phòng: Một số vắc xin có thể giúp bảo vệ khỏi vi rút u nhú ở người (HPV), viêm gan A và viêm gan B.

- Đeo bao cao su khi giao hợp với bạn tình để phòng bệnh. 

- Không uống quá nhiều hoặc sử dụng ma túy, tránh được những rủi ro trong khi quan hệ tình dục.

- Xây dựng lối sống lành mạnh: Lối sống khoa học giúp tăng cường sức đề kháng, giúp mọi người phòng tránh nguy cơ lây nhiễm bệnh, nâng cao khả năng chủ động chống lại các bệnh truyền nhiễm.

Bệnh lây qua đường tình dục  tuy không nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống của mỗi người. Vì vậy, cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng tránh nguy cơ lây nhiễm bệnh.

CNĐD Nguyễn Thị Ly- Tổ T3G