CAS LÂM SÀNG HAY: VIÊM NÃO DO HERPES SIMPLEX

Ngày 15/07/2022 khoa HSTC-CĐ Bệnh viện ĐKKVMNPB Quảng nam tiếp nhận một trường hợp bệnh nhân ALĂNG T, 34 tuổi, xã La Dee, huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam. Bệnh nhân vào viện trong tình trạng sốt cao, rối loạn ý thức. Bệnh nhân được chỉ định chụp MRI, chọc dịch não tủy, làm các xét nghiệm sinh hóa tế bào và gửi mẩu làm PCR. Kết quả chụp MRI hình ảnh nghi viêm não vùng thái dương hai bên do Herpes, kết quả PCR dịch não tủy dương tính với HSV Typ 1. Bệnh nhân được điều trị bằng Acyclovir và điều trị hỗ trợ khác. Đến nay sau hơn 20 ngày điều trị, bệnh ổn định có chỉ định chuyển khoa và ra viện trong ít ngày nữa.

Bệnh viêm não do virus Herpes simplex là một bệnh nhiễm trùng thần kinh cấp tính, gây hoại tử kèm theo xuất huyết nhu mô não.

Bệnh biểu hiện bằng sốt cao, co giật, rối loạn ý thức và hôn mê, có nguy cơ tử vong cao hoặc để lại di chứng nặng nề. Tuy nhiên, nếu được chẩn đoán sớm, điều trị bằng thuốc đặc hiệu và chăm sóc tích cực, người bệnh thường có tiên lượng tốt. Bệnh thường xuất hiện tản phát, không mang tính chất mùa, dịch.

1.     Nguyên nhân:

Căn nguyên gây bệnh là virus Herpes simplex (HSV) thuộc họ Herpeviridae, gồm 2 typ: HSV-1 (> 95% số ca bệnh) và HSV-2 (< 5% số ca bệnh). Bệnh viêm não có thể xuất hiện do nhiễm HSV tiên phát hoặc do HSV tồn tại tiềm tàng trong cơ thể tái hoạt động và xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương gây nên.

2.     Triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng

Bệnh thường khởi phát đột ngột, cấp tính bằng sốt cao, đau đầu, sau đó xuất hiện co giật, thay đổi tính cách, mất trí nhớ và hôn mê. Các dấu hiệu thần kinh khu trú gợi ý tổn thương thùy thái dương và thùy trán não. Viêm não có thể đi kèm viêm màng não với các triệu chứng nôn, cứng gáy, dấu hiệu Kernig dương tính.

Xét nghiệm công thức máu thường không có biến đổi đặc hiệu.

Dịch não tủy thường trong, protein tăng nhẹ (< 1 g/L); bạch cầu tăng ít (10-200 tế bào/mm3, hiếm khi > 500/mm3), đa số là lymphocyte. Trong giai đoạn sớm, bạch cầu trung tính có thể chiếm ưu thế. Có thể gặp hồng cầu trong dịch não tủy do tình trạng xuất huyết hoại tử nhu mô não. Dịch não tủy cũng có thể bình thường trong một số trường hợp.

Tổn thương nhu mô não có thể phát hiện bằng phương pháp chẩn đoán hình ảnh sau khởi phát triệu chứng 2-4 ngày. Chụp cộng hưởng từ có độ nhạy cao hơn chụp cắt lớp vi tính và cần được chỉ định trong giai đoạn đầu của bệnh. Tổn thương gợi ý viêm não do HSV bao gồm giảm tín hiệu thì T1 và tăng tín hiệu thì T2 ở chất xám thùy thái dương trong và thùy trán, có thể có xuất huyết kèm theo; tổn thương thường không đối xứng, có thể lan đến thùy đảo và góc hồi hải mã. MRI bình thường trong khoảng 10% số bệnh nhân có HSV-PCR (+).

3.     Chẩn đoán viêm não do HSV

Cần nghĩ tới viêm não do HSV ở bất cứ người bệnh có biểu hiện viêm não cấp tính nào, nhất là trong những trường hợp bệnh lẻ tẻ không mang tính chất mùa có các biểu hiện gợi ý tổn thương thùy thái dương hoặc thùy trán não ở một bên.

Chẩn đoán xác định viêm não do HSV bằng xét nghiệm PCR-HSV dịch não tủy. Xét nghiệm có độ nhạy và độ đặc hiệu cao.

PCR-HSV có thể âm tính giả khi xét nghiệm trong vòng 1-3 ngày sau khởi bệnh.

Bệnh viêm não do HSV cần được chẩn đoán phân biệt với viêm màng não mủ,viêm não - màng não do các căn nguyên virus khác.

Trong viêm màng não mủ, bệnh cũng diễn biến cấp tính: có sốt, và có thể đi kèm với rối loạn ý thức.

Đây là trường hợp đầu tiên khoa HSTC-CĐ tiếp nhận và điều trị một trường hợp viêm não do HSV. Bệnh nhân được xuất viện, để lại ít di chứng đó là niềm vui không chỉ của người bệnh và gia đình mà đó cũng là niềm vui chung của tập thể y bác sỹ khoa hồi sức chúng tôi.

BSCK1 Lê Công Lan - Khoa HSTC-CĐ