CHỦ ĐỀ SỨC KHỎE SỐ 41: VIÊM TAI GIỮA: NGUYÊN NHÂN; DẤU HIỆU VÀ CÁCH ĐIỀU TRỊ
VIÊM TAI GIỮA: NGUYÊN NHÂN;
DẤU HIỆU VÀ CÁCH ĐIỀU TRỊ
Viêm
tai giữa, bệnh lý nhiều người lầm tưởng ít nghiêm trọng nhưng có thể để lại di
chứng suốt đời. Viêm tai giữa xảy ra ở mọi độ tuổi song phổ biến hơn ở trẻ từ 6
-36 tháng tuổi. Nhiều trường hợp trẻ em bị nghe kém, điếc hoặc nhiễm trùng
huyết do viêm tai giữa. Người lớn tuy không phổ biến nhưng cũng từng ghi nhận
số ít trường hợp rơi vào hôn mê sâu do biến chứng viêm tai giữa gây viêm tắc
mạch máu của não.
Hiểu đúng về bệnh lý viêm tai giữa giúp người dân phòng ngừa, phát hiện và điều trị kịp thời, tránh các biến chứng đáng tiếc do mơ hồ trong việc chẩn đoán và chữa trị.
I.
Viêm
tai giữa là gì?
Viêm tai giữa là tình trạng tai giữa (khu vực phía sau
màng nhĩ) bị nhiễm trùng gây sưng, đau, sốt, chảy dịch. Viêm tai giữa có thể
xảy ra ở mọi lứa tuổi song phổ biến nhất là trẻ em từ 6-36 tháng tuổi do cấu
trúc tai chưa phát triển hoàn chỉnh, miễn dịch yếu.
Theo số liệu thống kê, hơn 80% trẻ bị viêm tai
giữa ít nhất một đợt ở tuổi lên 3. Dù đối tượng mắc viêm tai giữa chủ yếu
là trẻ em nhưng bệnh lý này cũng có thể xuất hiện ở người lớn.
Các loại viêm tai giữa
Tùy vào mức độ nhiễm trùng, viêm tai giữa thường được chia
thành các loại bao gồm:
1.
Viêm tai giữa cấp tính
- Thường là một biến chứng của rối loạn chức năng vòi nhĩ
xảy ra trong một đợt nhiễm trùng đường hô hấp trên do virus.
2.
Viêm tai giữa mạn tính
- Là tình trạng viêm tai giữa dai dẳng, bị chảy
mủ lâu ngày qua lỗ thủng màng nhĩ (thường trên 12 tuần).
3.
Viêm tai giữa ứ dịch
- Là tình trạng niêm mạc của tai giữa bị viêm và
tiết dịch, nhưng dịch này không chảy ra ngoài tai mà bị ứ lại phía sau màng
tai. Dịch ứ có thể là ở dạng thanh dịch, dịch nhầy hoặc keo dính.
Tìm hiểu về cấu trúc và chức
năng của tai
Tai giữa có nhiệm vụ chính là truyền các rung động từ màng
nhĩ đến tai trong thông qua chuỗi xương con, giúp chúng ta nghe được âm thanh.
Để hiểu rõ hơn, chúng ta hãy tìm hiểu cấu trúc và chức năng của tai.
Tai được chia thành 3 phần chính: tai ngoài, tai giữa và tai
trong:
- Tai ngoài: bao gồm vành tai ngoài và ống tai
- Tai giữa: gồm có màng nhĩ, hòm nhĩ, vòi nhĩ và xương con,
bao gồm xương búa, xương đe và xương bàn đạp.
- Tai trong: là phần trong cùng, chứa ốc tai, các ống bán
khuyên và tiền đình, có chức năng chuyển đổi các xung động âm thanh nhận được từ
tai giữa thành xung động thần kinh và đóng vai trò quan trọng trong việc giữ
thăng bằng cho cơ thể.
II.
Đối
tượng dễ bị viêm tai giữa
Ngoài trẻ từ 6-36 tháng tuổi thì viêm tai giữa còn thường
gặp ở các trường hợp sau:
- Trẻ sử dụng núm vú giả
- Trẻ đi nhà trẻ
- Trẻ bú bình
- Người tiếp xúc với mức độ ô nhiễm không khí cao
- Trải qua những thay đổi về độ cao
- Trải qua những thay đổi trong khí hậu, nhất là vùng khí
hậu lạnh
- Bị cảm lạnh, cúm, viêm xoang hoặc nhiễm trùng tai gần đây
- Dị tật bẩm sinh vùng mũi họng làm tăng nguy cơ viêm tai giữa
III.
Nguyên
nhân bị viêm tai giữa
Nhiễm trùng tai do vi khuẩn hoặc virus trong tai giữa gây
ra. Tình trạng nhiễm trùng cũng thường xảy ra do cảm lạnh, cúm hoặc dị ứng gây
tắc nghẽn cửa mũi sau (viêm VA), vùng họng và vòi nhĩ.
- Vòi nhĩ (vòi Eustachian): Là một ống vòi tai có kích thước
rất hẹp, nối tai giữa và vòm họng. Vòi nhĩ làm nhiệm vụ điều chỉnh áp suất
không khí và làm mới không khí trong tai, đồng thời thoát chất tiết bình thường
từ tai giữa. Khi vòi nhĩ bị sưng có thể làm tắc nghẽn, khiến chất lỏng tích tụ
trong tai giữa gây nhiễm trùng. Ở trẻ em, các vòi nhĩ chưa phát triển nên
thường hẹp và nằm ngang hơn, khiến cho việc thoát nước khó khăn dẫn đến dễ bị
nhiễm trùng tai giữa.
- VA (Adenoids ): Là mô lympho nhỏ nằm ở phía sau mũi, có vai
trò trong hoạt động như một hệ miễn dịch. Do VA nằm gần chỗ mở của các vòi nhĩ,
nên khi VA bị viêm sưng to, có thể làm tắc nghẽn vòi nhĩ, dẫn đến nhiễm trùng
tai giữa. Viêm tai giữa do viêm VA thường xảy ra ở trẻ em
nhiều hơn người lớn.
IV.
Triệu
chứng viêm tai giữa
Sự khởi phát của các dấu hiệu, triệu chứng nhiễm trùng tai
thường nhanh chóng và biểu hiện khác nhau giữa người lớn và trẻ em.
Trẻ em thường có các dấu hiệu viêm tai giữa như
đau tai, đặc biệt khi nằm; khó ngủ; khóc nhiều; nghe kém hoặc phản ứng kém với
âm thanh; mất thăng bằng; sốt 38 độ trở lên; dịch chảy ra từ tai; đau đầu;
ăn/bú kém. Trong khi đó, người lớn lại thường chỉ có biểu hiện đau tai; dịch
chảy ra từ tai; khó nghe.
Bác sĩ có thể dựa vào các biểu hiện, triệu chứng này để chẩn
đoán viêm tai giữa cho người bệnh. Nhưng để chẩn đoán chính xác nhất, người
bệnh cần được thăm khám trực tiếp bởi bác sĩ chuyên khoa với sự hỗ trợ của máy
móc, thiết bị hiện đại để nội soi tai và đo chức năng tai.
V.
Biến
chứng viêm tai giữa
Hầu hết các bệnh nhiễm trùng tai không gây ra các biến chứng
lâu dài. Song nhiễm trùng tai nếu không được chữa dứt điểm, tái phát nhiều lần
có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến khả năng nghe và sức
khỏe lâu dài của người bệnh. Một trong số các biến chứng thường gặp nhất bao
gồm:
- Làm giảm thính giác: Thông thường tình trạng mất thính lực nhẹ có thể xuất hiện và
tự biến mất khi khỏi nhiễm trùng tai. Song nhiễm trùng tai lặp đi lặp lại, hoặc
nhiễm trùng tai nặng phát mủ trong tai giữa, có thể dẫn đến mất thính lực
nghiêm trọng, tổn thương màng nhĩ và mất thính lực vĩnh viễn.
- Chậm nói hoặc chậm phát triển: Nếu trẻ sơ sinh và trẻ mới
biết đi bị suy giảm thính giác tạm thời hoặc vĩnh viễn, có thể gây chậm phát
triển kỹ năng nói, giao tiếp xã hội và phát triển.
- Thủng màng nhĩ: Hầu hết tình trạng thủng màng nhĩ sẽ lành
trong vòng 72 giờ, nhưng cũng nhiều trường hợp cần phải can thiệp phẫu thuật.
- Viêm não hoặc màng não: Nếu tình trạng nhiễm trùng không được
điều trị hoặc không đáp ứng tốt với điều trị có thể lây lan sang các mô lân cận
gây nhiễm trùng xương chũm gọi là viêm xương chũm. Viêm xương chũm có thể dẫn
đến tổn thương xương và hình thành các u nang chứa đầy mủ. Nhiễm trùng tai giữa
nghiêm trọng cũng có thể lây lan sang các mô khác trong hộp sọ, bao gồm não
hoặc các màng bao quanh não gây viêm màng não.
Viêm
tai giữa có thể gây biến chứng viêm não – màng não.
VI.
Phòng
ngừa bệnh viêm tai giữa
Lơ là trong việc phòng ngừa khiến trẻ em bị viêm tai
giữa ở Việt Nam rất phổ biến. Do đó, một số biện pháp giúp làm giảm nguy
cơ nhiễm trùng tai như sau:
- Nhắc nhở trẻ thường xuyên rửa sạch tay bằng xà phòng,
không dùng chung đồ dùng ăn uống, dạy trẻ che miệng khi ho, hắt hơi.
- Cho trẻ bú mẹ ít nhất trong 6 tháng đầu đời, hạn chế cho
trẻ ngậm bình sữa hoặc núm vú giả, tránh để trẻ bị sặc, trớ.
- Chích ngừa cúm theo mùa, tiêm vắc xin phế cầu và các loại
vắc xin khác để giúp ngăn ngừa bệnh viêm tai giữa.
- Giữ ấm trong mùa lạnh, ăn uống, vận động khoa học để tăng
cường sức đề kháng.
- Tránh tiếp xúc với khói thuốc lá.
Viêm
tai giữa có thể gây ảnh hưởng đến người lớn, nhưng chủ yếu trẻ em thường
dễ mắc bệnh. Vì vậy phụ huynh cần lưu ý đến các bé, khi thấy có dấu hiệu cần đi
khám ngay để điều trị sớm, phòng ngừa các biến chứng như: nhiễm trùng các bộ
phận khác của đầu, mất thính lực, ảnh hưởng đến vấn đề ngôn ngữ, lời nói.
CNĐD. Nguyễn Thị Ly- Tổ T3G
Nguồn: https://tamanhhospital.vn/viem-tai-giua/