Do sức đề kháng còn kém và chưa thích nghi được với môi trường bên ngoài nên trẻ sơ sinh thường dễ mắc bệnh. Một số căn bệnh nhẹ có thể xử trí tại nhà nhưng các bậc cha mẹ phải biết được nguyên nhân, những dấu hiệu cảnh báo để có thể xử trí, tuyệt đối không được tự ý sử dụng thuốc, kháng sinh khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Một số các vấn đề sức khỏe thường gặp ở trẻ sơ sinh mà các bậc cha mẹ cần nắm được. Hãy cùng các bác sĩ Nhi khoa của Bệnh viện Đa khoa khu vực miền núi phía Bắc Quảng Nam tìm hiểu vấn đề này trong bài viết dưới đây nhé!

1.    Chướng bụng

Hầu hết bụng của trẻ sơ sinh thường lồi ra, đặc biệt là sau khi bú no và giữa các lần cho bú bụng thường mềm. Nếu cảm thấy bụng của trẻ căng và cứng, và nếu trẻ không đi tiêu trong hơn một hoặc hai ngày hoặc nôn mửa, hãy liên hệ cho bác sĩ nhi khoa. Nhiều khả năng là do đầy hơi hoặc táo bón, nhưng nó cũng có thể báo hiệu một vấn đề nghiêm trọng hơn về đường ruột.

2.    Sang chấn khi sinh

Em bé có thể bị thương trong khi sinh, đặc biệt nếu quá trình chuyển dạ kéo dài hoặc khó khăn, hoặc khi em bé có cân nặng quá lớn. Trong khi một số chấn thương hồi phục nhanh chóng nhưng có tổn thương vẫn tồn tại. Đôi khi xảy ra gãy xương đòn, vết thương sẽ nhanh chóng lành lại. Sau một vài tuần, một cục u nhỏ có thể hình thành tại vị trí gãy xương, đây là dấu hiệu cho thấy xương mới đang hình thành để hàn gắn vết thương và nó sẽ sớm tốt.

Yếu cơ là một chấn thương phổ biến khác trong quá trình chuyển dạ, gây ra bởi áp lực hoặc sự kéo căng của các dây thần kinh gắn liền với cơ. Những cơ này, thường bị suy yếu ở một bên mặt hoặc một bên vai hoặc cánh tay, thường trở lại bình thường sau vài tuần. Trong khi chờ đợi, bác sĩ nhi khoa sẽ chỉ cho bạn cách cho trẻ bú và bế trẻ để thúc đẩy quá trình chữa lành.

3.    Da em bé tím

Sau sinh bàn tay và bàn chân của trẻ có thể tím nhẹ, điều này thường là bình thường. Nếu bàn tay và bàn chân của trẻ chuyển sang hơi tím do lạnh, và trở lại màu hồng ngay khi ủ ấm. Đôi khi mặt, lưỡi và môi có thể hơi tím khi trẻ quấy khóc, nhưng khi trẻ bình tĩnh, màu sắc của trẻ sẽ nhanh chóng trở lại bình thường. Tuy nhiên, nếu da niêm tím liên tục là một dấu hiệu cho thấy tim hoặc phổi đang hoạt động không bình thường và em bé không nhận đủ oxy trong máu- cần phải có sự chăm sóc y tế.

4.    Đi tiêu bất thường

-         Phân su.

Sau khi sinh, nhân viên y tế sẽ theo dõi lần đi tiểu và đi tiêu đầu tiên của trẻ để đảm bảo bé không gặp vấn đề gì. Tình trạng này có thể bị trì hoãn 24 giờ hoặc hơn. Một hoặc hai lần đi đại tiện đầu tiên sẽ có màu đen hoặc xanh đen và rất nhầy. Đó là phân su, một chất chứa đầy trong ruột của trẻ sơ sinh trước khi trẻ chào đời. Nếu em bé không đi phân su trong 48 giờ đầu tiên, cần phải đánh giá thêm để đảm bảo rằng không có vấn đề nào tồn tại ở ruột dưới.

-         Đi ngoài ra máu.

Đôi khi, trẻ sơ sinh đi tiêu ra một ít máu. Nếu xảy ra trong vài ngày đầu tiên, điều đó thường là trẻ sơ sinh có nứt một chút ở hậu môn do phân. Điều này nói chung là vô hại, nhưng ngay cả như vậy, hãy cho bác sĩ nhi khoa biết về bất kỳ dấu hiệu ra máu nào để xác nhận lý do, vì có những nguyên nhân khác cần được đánh giá và điều trị thêm.

5.    Ho

Nếu trẻ bú nhanh, trẻ có thể ho; nhưng kiểu ho này sẽ chấm dứt ngay khi thói quen bú của trẻ trở nên quen thuộc. Điều này cũng có thể liên quan đến lượng sữa của người mẹ đang cho con bú xuống nhanh hay chậm. Nếu trẻ ho dai dẳng hoặc thường xuyên bị trớ trong khi bú, hãy hỏi ý kiến bác sĩ nhi khoa. Những triệu chứng này có thể chỉ ra một vấn đề tiềm ẩn ở phổi hoặc đường tiêu hóa.

6.    Khóc quá nhiều

Tất cả trẻ sơ sinh đều khóc, thường không có lý do rõ ràng. Nếu ba mẹ đã chắc chắn rằng em bé đã được cho bú, ợ hơi, ủ ấm và mặc tã sạch sẽ, thì chiến thuật tốt nhất có thể là ôm bé và nói chuyện hoặc hát cho bé nghe cho đến khi bé dừng lại. Nếu cách này không hiệu quả, hãy quấn chặt bé trong một chiếc chăn hoặc thử một số cách khác có thể giúp bé bình tĩnh hơn.

Ba mẹ sẽ quen với kiểu khóc của con mình . Nếu tiếng khóc nghe có vẻ kỳ lạ - chẳng hạn như những cơn đau thét chói tai - hoặc nếu nó tồn tại trong một thời gian dài bất thường, nó có thể là một vấn đề y tế. Hãy gọi cho bác sĩ nhi khoa và xin lời khuyên.

7.    Dấu kẹp forceps khi sinh

Dùng forceps trong khi sinh, chúng có thể để lại những vết đỏ hoặc thậm chí là những vết xước ở bề ngoài trên mặt và đầu của trẻ sơ sinh. Chúng thường biến mất trong vài ngày. Đôi khi một khối u cứng, phẳng phát triển ở một trong những vùng này do mô dưới da bị tổn thương nhẹ, nhưng tình trạng này cũng sẽ biến mất trong vòng hai tháng.

8.    Vàng da

Nhiều trẻ sơ sinh khỏe mạnh bình thường có màu hơi vàng trên da, được gọi là vàng da. Nguyên nhân là do sự tích tụ bilirubin trong máu của trẻ. Vàng da nhẹ là vô hại. Tuy nhiên, nếu mức độ bilirubin tiếp tục tăng cao và không được điều trị, nó có thể dẫn đến tổn thương não. Vàng da có xu hướng phổ biến hơn ở trẻ sơ sinh bú sữa mẹ, thường gặp nhất ở trẻ bú mẹ không tốt; các bà mẹ đang cho con bú nên cho con bú ít nhất 8-12 lần mỗi ngày, điều này sẽ tạo ra đủ sữa và giữ cho bilirubin ở mức thấp.

Vàng da đầu tiên xuất hiện trên mặt, sau đó đến ngực và bụng, và cuối cùng là cánh tay và chân trong một số trường hợp. Lòng trắng của mắt cũng có thể có màu vàng. Hầu hết các bệnh viện hiện nay thường khám sàng lọc vàng da cho trẻ sơ sinh sau 24 giờ sau khi sinh. Nếu bác sĩ nhi khoa nghi ngờ có thể bị vàng da — dựa trên màu da cũng như tuổi của em bé và các yếu tố khác - bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm để chẩn đoán xác định tình trạng bệnh. Nếu vàng da xuất hiện trước khi trẻ được 24 giờ, thì luôn cần phải xét nghiệm bilirubin. Nếu ba mẹ nhận thấy sự gia tăng đột ngột của vàng da khi trẻ ở nhà, hãy liên hệ với bác sĩ nhi khoa của bạn.

9.    Thờ ơ và ngủ nhiều

Mọi trẻ sơ sinh đều dành phần lớn thời gian để ngủ. Miễn là trẻ thức dậy vài giờ một lần, bú tốt, tươi tỉnh trong ngày, thì thời gian còn lại ngủ là điều hoàn toàn bình thường. Nhưng nếu bé không tỉnh táo, không tự thức dậy để bú, hoặc li bì hoặc không thích bú, ba mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ nhi khoa. Sự thờ ơ này — đặc biệt nếu đó là sự thay đổi đột ngột — có thể là triệu chứng của một căn bệnh nghiêm trọng.

10.   Suy hô hấp

Có thể mất vài giờ sau sinh trẻ mới có thể hình thành một kiểu thở bình thường, nhưng sau đó trẻ sẽ không gặp khó khăn gì thêm. Nếu trẻ có vẻ thở không bình thường, đó thường là do đường mũi bị tắc nghẽn. Sử dụng nước muối sinh lý nhỏ mũi, tiếp theo là hút chất nhầy từ mũi, có thể khắc phục được vấn đề.

Tuy nhiên, nếu trẻ sơ sinh có bất kỳ dấu hiệu cảnh báo nào sau đây, hãy thông báo cho bác sĩ nhi khoa ngay lập tức:

-         Thở nhanh ( hơn 60 nhịp thở trong một phút)

-         Co kéo cơ gian sườn, hõm ức, rút lõm lồng ngực

-         Cánh mũi phập phồng

-         Thở rên

-         Da tím dai dẳng

11.   Các vấn đề về dây rốn

-         Rốn bị chảy máu.

Khi chăm sóc rốn cho con, có thể nhận thấy một vài giọt máu trên tã xung quanh thời gian dây rốn rụng. Điều này là bình thường. Nhưng nếu rốn chảy máu, hãy gọi cho bác sĩ nhi khoa ngay lập tức. Nếu rốn bị nhiễm trùng phải được điều trị y tế. Mặc dù nhiễm trùng rốn là không phổ biến, nhưng ba mẹ nên liên hệ với bác sĩ nếu nhận thấy bất kỳ điều nào sau đây:

-         Chảy dịch vàng có mùi hôi từ rốn

-         Da xung quanh rốn đỏ

-         Khóc khi bạn chạm vào rốn hoặc vùng da bên cạnh

-         U hạt rốn.

Sau khi dây rốn rụng thay vì khô hoàn toàn, đôi khi rốn sẽ hình thành một khối u hạt hoặc một khối mô sẹo nhỏ, màu đỏ, lưu lại trên rốn. U hạt này sẽ chảy ra một chất dịch màu vàng nhạt. Tình trạng này thường sẽ biến mất sau khoảng một tuần, nhưng nếu không, hãy liên hệ với bác sĩ nhi của con bạn.

-         Thoát vị rốn.

Nếu vùng rốn của bé dường như bị đẩy ra ngoài khi bé khóc, bé có thể bị thoát vị rốn - một lỗ nhỏ ở phần cơ của thành bụng cho phép mô phình ra khi có áp lực vùng bụng tăng lên (tức là khóc) . Đây không phải là một tình trạng nghiêm trọng và nó thường tự lành trong 12 đến 18 tháng đầu. (Vì những lý do không xác định, thường sẽ mất nhiều thời gian hơn để chữa lành ở trẻ sơ sinh người Mỹ gốc Phi.) Trong trường hợp không thể lành lại khi trẻ 3-5 tuổi, lỗ thủng có thể cần phải phẫu thuật. Không dán băng dính hoặc đồng xu lên rốn. Nó sẽ không giúp thoát vị và có thể gây phát ban trên da.

Bs Cù Thị Đào- Khoa Nhi

Nguồn tham khảo: Học viện nhi khoa Hoa Kỳ