1.   Bệnh đái tháo đường là gì?

Theo định nghĩa của tổ chức y tế thế giới (WHO) Bệnh đái tháo đường là một bệnh chuyển hóa mạn tính, đặc trưng bởi nồng độ glucose trong máu (hoặc lượng đường trong máu) tăng cao, theo thời gian dẫn đến tổn thương nghiêm trọng đến tim, mạch máu, mắt, thận và thần kinh. 

2.   Tỷ lệ mắc ĐTĐ trên thế giới và Việt Nam?

Khoảng 422 triệu người trên thế giới mắc ĐTĐ, phần lớn sống ở các nước có thu nhập thấp và trung bình, và 1,5 triệu ca tử vong trực tiếp do ĐTĐ mỗi năm. Cả số trường hợp mắc bệnh và tỷ lệ mắc ĐTĐ đều tăng đều trong vài thập kỷ qua. Theo thông tin từ bộ y tế, Việt Nam có khoảng 3,5 triệu người sống chung với đái tháo đường năm 2017. Trong đó, theo kết quả nghiên cứu quốc gia năm 2015 của Bộ Y tế, tỷ lệ người bị bệnh nhưng chưa được chẩn đoán là 69,9%. Tỷ lệ bệnh nhân chưa được quản lý bệnh lên tới 71,1%. Đái tháo đường là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ 3 trong các loại bệnh tật tại Việt Nam, sau bệnh lý tim mạch và ung thư. Do đó, cần nâng cao nhận thức của người dân về căn bệnh này.

3.   Làm gì để giữ sức khỏe tốt nhất có thể nếu bạn mắc đái tháo đường (ĐTĐ)?

Nếu bạn bị ĐTĐ, điều quan trọng nhất bạn có thể làm là kiểm soát "ABC" của mình:

- "A" là viết tắt của "A1C" - A1C là xét nghiệm máu cho biết mức đường huyết trung bình của bạn trong vài tháng qua.

- "B" là viết tắt của "huyết áp (blood pressure)" - Nếu bạn bị đái tháo đường, việc kiểm soát huyết áp cũng quan trọng như kiểm soát lượng đường trong máu. Huyết áp cao khiến bạn có nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đột quỵ và bệnh thận.

- "C" là viết tắt của "cholesterol" – mỡ máu. Cholesterol cao là một yếu tố khác làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch, đột quỵ và các vấn đề nghiêm trọng khác.

4. Tại sao ABC lại quan trọng như vậy?

So với những người không mắc bệnh đái tháo đường, những người mắc bệnh đái tháo đường có nguy cơ bị nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ cao hơn gấp 2 đến 3 lần. Những người mắc bệnh đái tháo đường cũng có thể bị nhồi máu cơ tim ở độ tuổi trẻ hơn. Khi điều này xảy ra, các cơn nhồi máu cơ tim có thể trầm trọng hơn và gây tử vong nhiều hơn. Thêm vào đó, những người mắc bệnh đái tháo đường có nhiều khả năng mắc bệnh thận nhiều hơn. Bằng cách kiểm soát ABC của bạn, bạn có thể giảm nguy cơ mắc những vấn đề này xuống rất nhiều.

Có phải lượng đường trong máu của tôi là điều quan trọng nhất sao?

Giữ lượng đường trong máu thấp là điều quan trọng trong việc ngăn ngừa một số vấn đề do bệnh ĐTĐ gây ra, bao gồm:

- Các bệnh về mắt dẫn đến mất thị lực hoặc mù lòa

- Bệnh thận

- Tổn thương dây thần kinh (được gọi là "bệnh lý thần kinh") có thể gây tê hoặc đau ở bàn tay và bàn chân

- Cần phải cắt bỏ ngón chân, ngón tay hoặc các bộ phận cơ thể khác bằng phẫu thuật (cắt cụt)

Mặc dù vậy, lượng đường trong máu chỉ là một trong những điều bạn nên chú ý. Đó là bởi vì các vấn đề do tăng huyết áp và cholesterol cao gây ra thường nghiêm trọng hơn các vấn đề do lượng đường trong máu cao gây ra.

5.   Mức ABC nên là bao nhiêu?

Mức độ bạn nên nhắm tới sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh đái tháo đường, bạn bao nhiêu tuổi và những vấn đề sức khỏe khác mà bạn gặp phải. Hỏi bác sĩ của bạn về mức mục tiêu của bạn.

Nhiều người mắc bệnh đái tháo đường cần đạt mục tiêu:

- Mức A1C dưới 7%

- Huyết áp dưới 130/80 hoặc có thể cao hơn (dưới 140/90) trong một số trường hợp

- Mức LDL- cholesterol dưới 2,6 mmol/l (LDL là một loại cholesterol, thường được gọi là "cholesterol xấu" hoặc "cholesterol xấu")

6. Làm cách nào để kiểm soát ABC?

Bạn và bác sĩ của bạn sẽ làm việc cùng nhau để tạo ra một kế hoạch để giữ cho ABC của bạn trong tầm kiểm soát. Kế hoạch của bạn có thể bao gồm:

- Thuốc - Hầu hết những người mắc ĐTĐ dùng thuốc mỗi ngày để kiểm soát lượng đường trong máu. Người bệnh cũng có thể cần kiểm tra lượng đường trong máu thường xuyên. Thêm vào đó, nhiều người mắc ĐTĐ cần thuốc mỗi ngày để điều trị tăng huyết áp hoặc cholesterol cao, hoặc để ngăn ngừa các vấn đề sức khỏe trong tương lai. Nếu bạn có bất kỳ vấn đề nào với thuốc của mình, hoặc bạn gặp các tác dụng phụ của thuốc, hãy nói chuyện với bác sĩ hoặc y tá của bạn về những vấn đề này.

- Thay đổi lối sống - Những lựa chọn bạn thực hiện hàng ngày về thực phẩm bạn ăn và lối sống có thể có tác động lớn đến ABC và sức khỏe chung của bạn. Dưới đây là một số điều bạn có thể làm để giúp kiểm soát ABC hoặc giảm nguy cơ sức khỏe của bạn:

- Lựa chọn thực phẩm lành mạnh - Ăn nhiều trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt và các sản phẩm từ sữa ít béo. Hạn chế ăn nhiều thịt (đặc biệt thịt đỏ) và thức ăn chiên, rán, nhiều dầu mỡ.

- Vận động - Đi bộ, làm vườn, hoặc làm việc gì đó tích cực trong 30 phút trở lên vào hầu hết các ngày trong tuần.

- Ngừng hút thuốc - Hút thuốc làm tăng khả năng mắc nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ, hoặc ung thư.

- Giảm cân - Thừa cân làm tăng nguy cơ mắc nhiều vấn đề sức khỏe.

- Tránh rượu, bia - Rượu, bia có thể làm tăng lượng đường trong máu và huyết áp.

May mắn là các thay đổi lối sống ở trên có thể cải thiện cả 3 ABC. Ví dụ, vận động và giảm cân có thể giúp kiểm soát lượng đường trong máu, huyết áp và mức cholesterol.

Ths.Bs. Tô Anh Tuấn – Trưởng khoa Nội thận – Tiết niệu – Nội tiết