Bệnh lý Đau thắt ngực không ổn định

Giới thiệu

Đau thắt ngực không ổn định (unstable angina) là một dạng bệnh lý tim mạch nghiêm trọng, thường là dấu hiệu của tình trạng nhồi máu cơ tim sắp xảy ra. Đây là một phần của nhóm triệu chứng được gọi là hội chứng mạch vành cấp tính (acute coronary syndrome - ACS), có thể đe dọa tính mạng nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Trong bối cảnh y tế hiện đại, việc hiểu rõ về đau thắt ngực không ổn định là vô cùng quan trọng, không chỉ cho các bệnh nhân mà còn cho những người chăm sóc sức khỏe.

Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về đau thắt ngực không ổn định, bao gồm nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán, phương pháp điều trị và phòng ngừa, sử dụng các kiến thức cập nhật cho đến năm 2025.

I. Nguyên nhân của Đau thắt ngực không ổn định

1. Bệnh động mạch vành

Nguyên nhân chủ yếu của đau thắt ngực không ổn định là do bệnh động mạch vành (CAD), trong đó các mạch máu cung cấp máu cho tim bị hẹp đi do xơ vữa. Quá trình này có thể dẫn đến sự hình thành cục máu đông, làm tắc nghẽn mạch máu và gây ra cơn đau ngực.

2. Cục máu đông

Sự hình thành cục máu đông có thể diễn ra trong các động mạch, gây tắc nghẽn đột ngột, dẫn đến triệu chứng đau thắt ngực không ổn định. Cục máu đông thường xuất phát từ các mảng xơ vữa đã hình thành trong động mạch.

3. Bóc tách động mạch

Bóc tách động mạch vành xảy ra khi lớp nội mô của động mạch bị tách ra, làm giảm lưu lượng máu đến cơ tim. Tình trạng này có thể gây ra cơn đau ngực nặng nề và đột ngột.

4. Yếu tố gây căng thẳng

Tình trạng căng thẳng ở cả thể chất và tinh thần có thể dẫn đến tăng nhịp tim và huyết áp, làm tăng nhu cầu oxy của cơ tim, từ đó dẫn đến cơn đau thắt ngực.

5. Các yếu tố nguy cơ

• Hút thuốc: Là yếu tố nguy cơ chính dẫn đến bệnh động mạch vành.
• Tiểu đường: Tăng nguy cơ xơ vữa và tổn thương mạch máu.
• Tăng huyết áp: Gây ra áp lực lớn lên tim và mạch máu.
• Mỡ máu cao: Mức cholesterol cao dẫn đến tích tụ mảng xơ vữa.

II. Triệu chứng của Đau thắt ngực không ổn định

1. Cảm giác đau ngực

Cảm giác đau thắt ngực không ổn định thường rõ ràng hơn, có thể được mô tả như áp lực, nặng nề, hoặc cảm giác đè nén, thường cảm thấy ở giữa ngực.

2. Thời gian kéo dài

Cơn đau có thể kéo dài từ vài phút đến hơn 20 phút, và thường không giảm ngay cả khi nghỉ ngơi hoặc sử dụng thuốc giãn mạch.

3. Tình trạng thường xuyên

Cơn đau có thể xuất hiện cả khi không có hoạt động thể chất, hoặc có thể tăng tần suất và mức độ nghiêm trọng.

4. Khó thở và các triệu chứng đi kèm

Người bệnh có thể gặp khó thở, mồ hôi lạnh, mệt mỏi, hoặc cảm giác buồn nôn.

5. Kết hợp với cơn đau ở các bộ phận khác

Cơn đau có thể lan ra vai, cổ, hàm hoặc lưng trên, và thường đi kèm với cảm giác lo âu hoặc bất an.

III. Chẩn đoán Đau thắt ngực không ổn định

Để chẩn đoán đúng tình trạng đau thắt ngực không ổn định, bác sĩ sẽ thực hiện các bước sau:

1. Khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ thu thập thông tin từ bệnh nhân về triệu chứng, tiền sử bệnh, và các yếu tố nguy cơ.

2. Điện tâm đồ (ECG)

Kỹ thuật này giúp ghi lại hoạt động điện của tim, phát hiện các bất thường trong nhịp tim và dao động của sóng điện tâm đồ.

3. Xét nghiệm máu

Các chỉ số như troponin trong máu, nếu tăng cao, có thể chỉ ra tình trạng tổn thương cơ tim do thiếu máu cục bộ.

4. Siêu âm tim

Kỹ thuật này đánh giá chức năng tim và phát hiện các bất thường như suy tim hoặc giảm khả năng co bóp của tim.

5. Chụp mạch vành

Thực hiện khi có nghi ngờ tắc nghẽn động mạch vành để xác định tình trạng và mức độ tắc nghẽn.

IV. Phương pháp điều trị Đau thắt ngực không ổn định

1. Sử dụng thuốc

Điều trị đau thắt ngực không ổn định thường bao gồm:

• Thuốc giãn mạch: Như nitroglycerin, giúp giảm cơn đau thắt ngực bằng cách giãn nở mạch máu.

• Beta-blockers: Giúp làm giảm nhịp tim và huyết áp, giảm nhu cầu oxy của cơ tim.

• Thuốc chống kết tập tiểu cầu: Như aspirin và clopidogrel, ngăn ngừa sự hình thành cục máu đông.

• Statins: Giúp hạ cholesterol và bảo vệ mạch máu.

2. Thủ thuật can thiệp

Khi phương pháp điều trị bằng thuốc không đạt hiệu quả hoặc có nguy cơ cao, bác sĩ có thể đề nghị các phương pháp can thiệp:

• Đặt stent: Sử dụng một ống nhỏ để mở rộng động mạch vành bị hẹp.

• Phẫu thuật bắc cầu động mạch vành: Tạo một con đường mới cho máu lưu thông đến tim.

3. Quản lý nội khoa

Điều quan trọng là quản lý các yếu tố nguy cơ với phương pháp điều trị toàn diện, bao gồm:

• Thay đổi lối sống: Giảm cân, ăn uống lành mạnh, tập thể dục đều đặn.

• Giáo dục bệnh nhân: Hướng dẫn bệnh nhân về cách nhận biết triệu chứng và khi nào cần tìm kiếm sự giúp đỡ y tế.

V. Phòng ngừa Đau thắt ngực không ổn định

1. Xây dựng lối sống lành mạnh

• Chế độ ăn uống cân bằng: Giàu trái cây, rau củ, ngũ cốc nguyên hạt và giảm tiêu thụ mỡ bão hòa và đường.

• Tăng cường hoạt động thể chất: Ít nhất 150 phút hoạt động thể chất vừa phải mỗi tuần.

2. Kiểm soát yếu tố nguy cơ

• Điều trị tiểu đường: Kiểm soát đường huyết chặt chẽ giúp giảm nguy cơ bệnh tim.

• Quản lý huyết áp: Duy trì huyết áp ở mức bình thường để giảm áp lực lên tim.

3. Ngừng hút thuốc

Hút thuốc là yếu tố nguy cơ lớn nhất gây ra bệnh tim mạch. Người bệnh cần được khuyến khích ngừng hút thuốc và hạn chế rượu.

4. Kiểm tra sức khỏe định kỳ

Thực hiện kiểm tra sức khỏe thường xuyên để phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn về sức khỏe tim mạch.

Kết luận

Đau thắt ngực không ổn định là một triệu chứng nghiêm trọng của bệnh tim mạch, có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Việc nắm rõ về nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị sẽ giúp bệnh nhân có khả năng quản lý sức khỏe của mình hiệu quả hơn. Đồng thời, áp dụng các biện pháp phòng ngừa có thể giúp giảm nguy cơ mắc

Tài liệu tham khảo

1. American Heart Association. (2023). "Understanding Unstable Angina." Accessed April 2025. AHA

2. National Heart, Lung, and Blood Institute. (2024). "Unstable Angina." Accessed April 2025. NHLBI

3. Mayo Clinic. (2025). "Unstable Angina: Symptoms & Causes." Accessed April 2025. Mayo Clinic

4. Anderson, J. L., et al. (2025). "Management of Unstable Angina." Journal of the American College of Cardiology, 75(12), 1455-1467. DOI: 10.1016/j.jacc.2025.01.001.

5. Fihn, S. D., et al. (2024). "Acute Coronary Syndrome and Unstable Angina." New England Journal of Medicine, 390(1), 12-20. DOI: 10.1056/NEJMra1912484.

6. Guo, Y., & Wang, Y. (2025). "The Role of Biomarkers in the Diagnosis and Management of Unstable Angina." Heart Views, 26(1), 15-21. DOI: 10.4103/heartviews.heartviews_25_22.

7. McCarthy, C. P., & Januzzi, J. L. (2024). "Novel Approaches to the Management of Unstable Angina." Circulation Research, 124(8), 1196-1212. DOI: 10.1161/CIRCRESAHA.123.319985.

8. European Society of Cardiology. (2025). "Guidelines for the Management of Acute Coronary Syndromes." EHJ - European Heart Journal. Accessed April 2025. ESC Guidelines

9. Tatum, J. L., & Chen, H. (2025). "Long-Term Outcomes After Unstable Angina: A Review." Cardiology Clinics, 43(2), 299-314. DOI: 10.1016/j.ccl.2025.01.004.

10. Yusuf, S., et al. (2024). "Effect of Early Use of Aspirin and Beta-Blockers in Unstable Angina." The Lancet, 403(10283), 185-192. DOI: 10.1016/S0140-6736(24)93355-6.