Trong hai ngày 09/01/2023 và ngày 10/01/2023 khoa hồi sức tích cực và chống độc Bệnh viện ĐKKVMNPB Quảng Nam, tiếp nhận hai trường hợp người bệnh tên AR. N và Ating.T. I được bệnh viện tuyến dưới chuyển đến với chẩn đoán ban đầu là Ngộ độc lá ngón. Ngay sau khi tiếp nhận, người bệnh trong tình trạng bất tỉnh, da xanh tái, tím môi và đầu chi, tim nhịp nhanh, co giật, tình trạng bệnh tiên lượng nặng. Cả hai  trường hợp người bệnh được đặt nội khí quản, thở máy hỗ trợ hô hấp, chống co giật, súc rửa dạ dày bằng hệ thống kín tại khoa hồi sức tích cực. Sau ít ngày điều trị bằng các biện pháp chống độc, hổ trợ hô hấp, tuần hoàn, bệnh nhân tỉnh táo và đã được rút nội khí quản; bệnh nhân ăn uống và sinh hoạt bình thường.

Theo Bs CK1 Lê Công Lan - Phó Trưởng khoa HSTC-CĐ: “Lá ngón là loại cây có độc tính cao, thường mọc tự nhiên ở các tỉnh miền núi phía Bắc. Ngộ độc lá ngón xuất hiện nhanh, nặng và dễ tử vong. Việc xử trí cấp cứu đòi hỏi kịp thời, khẩn trương, tích cực, trong đó quan trọng là xử trí loạn nhịp tim, kiểm soát hô hấp tốt và cắt cơn co giật”.

Cây lá ngón phân bố khá phổ biến ở miền rừng núi nước ta. Người dân thường chỉ dùng để tự tử hay với mục đích đầu độc. Các tỉnh miền núi như Hòa Bình, Lào Cai…Ngoài ra, một số nước vùng nhiệt đới và á đới châu Á cũng có loại cây độc này.

Bác sĩ Lan cho biết: “thành phần có thể giết người trong loại cây này là các alkaloid chứa trong toàn bộ cây, độc tính giảm dần theo thứ tự rễ, lá, hoa, quả và thân cây. Alkaloid là những hợp chất hữu cơ có chứa dị vòng nitơ, có tính bazơ, thường gặp ở trong nhiều loài thực vật và đôi khi còn tìm thấy trong một vài loài động vật. Đặc biệt, alkaloid có hoạt tính sinh lý rất cao đối với cơ thể con người và động vật, nhất là đối với hệ thần kinh. Một lượng nhỏ alkaloid là chất độc gây chết người. Alkaloid trong lá ngón được hấp thu rất nhanh qua đường tiêu hóa chỉ từ 5-30 phút. Thời gian tử vong trung bình từ 1-7,5 giờ”.

Theo Bác sĩ Lan, ngay sau khi ăn hoặc uống nước giã lá, rễ, thân, hoa và quả của cây lá ngón, nạn nhân sẽ có các triệu chứng:Đau bụng, buồn nôn, khó chịu, mệt mỏi, bí đái, da lạnh, vã mồ hôi, yếu mệt cơ tay chân khó vận động, nặng có thể gây liệt cơ hoàn toàn.Giãn đồng tử dẫn đến nhạy cảm với ánh sáng, chói mắt, sụp mi và liệt cơ hàm dưới dẫn đến rơi hàm dưới không khép được vào miệng.Thở yếu, thở chậm dẫn đến suy hô hấp; nhịp tim chậm, huyết áp tụt có thể dẫn đến ngừng tim; tăng phản xạ gân xương, co giật.Nạn nhân tử vong có nguyên nhân do liệt cơ, suy hô hấp và ngừng tuần hoàn.

Hiệu quả cấp cứu chỉ khi được thực hiện sớm dưới 1 giờ. Tuy nhiên, hiện nay do thiếu hiểu biết, các vụ tự tử hoặc đầu độc bằng lá ngón xảy ra khá nhiều, đặc biệt trên các tỉnh vùng núi. Khi đó, khả năng cứu sống tất cả các trường hợp nạn nhân là khó do không thể sơ cứu kịp thời, đúng lúc. Bác sĩ cũng lưu ý việc gây nôn chỉ tiến hành khi bệnh nhân mới ăn xong, bệnh nhân tỉnh, hợp tác. Chỉ dùng biện pháp cơ học (kích thích họng), không dùng thuốc gây nôn vì đến khi thuốc có tác dụng, bệnh nhân nôn thì có thể bệnh nhân bị liệt hầu họng, co giật rất dễ sặc phổi.

                                                 BSCK1 Lê Công Lan – Khoa HSTC-CĐ