Rối Loạn Nhịp Chậm

1. Định Nghĩa và Dịch Tễ Học

Rối loạn nhịp chậm (Bradyarrhythmia) là tình trạng nhịp tim chậm hơn bình thường (<60 nhịp/phút), gây giảm cung lượng tim và thiếu máu đến các cơ quan. Bệnh có thể lành tính hoặc đe dọa tính mạng tùy nguyên nhân.

• Thống kê toàn cầu: Khoảng 1-2% dân số mắc rối loạn nhịp chậm, tăng lên 10-15% ở người >70 tuổi (WHO, 2025).

• Tại Việt Nam: Bệnh phổ biến ở người cao tuổi, bệnh nhân mắc bệnh mạch vành hoặc sau phẫu thuật tim.

2. Phân Loại và Nguyên Nhân

2.1. Phân Loại

1. Rối loạn nút xoang:

   • Hội chứng nút xoang bệnh lý (Sick Sinus Syndrome).

   • Nhịp xoang chậm không triệu chứng.

2. Block dẫn truyền:

   • Block nhĩ thất độ I, II, III.

   • Block nhánh (phải/trái).

2.2. Nguyên Nhân

• Nguyên phát: Thoái hóa hệ thống dẫn truyền (bệnh Lenègre, Lev).

• Thứ phát:

  • Bệnh tim thiếu máu, viêm cơ tim.

  • Rối loạn điện giải (tăng kali máu).

  • Tác dụng phụ của thuốc (chẹn beta, digoxin).

  • Bệnh toàn thân (suy giáp, ngưng thở khi ngủ).

2.3. Yếu Tố Nguy Cơ Mới

• Di truyền: Đột biến gene SCN5A, HCN4 (phát hiện 2023).

• Ô nhiễm không khí (PM2.5): Tăng viêm hệ thống dẫn truyền.

• Lạm dụng thiết bị điện tử: Rối loạn nhịp sinh học do tiếp xúc ánh sáng xanh kéo dài.

3. Triệu Chứng và Chẩn Đoán

3.1. Triệu Chứng

• Nhẹ: Mệt mỏi, chóng mặt, giảm khả năng gắng sức.

• Nặng: Ngất xỉu (syncope), đau ngực, suy tim, ngừng tim.

3.2. Chẩn Đoán

• Điện tâm đồ (ECG):

  
  

  • Nhịp xoang chậm <60 lần/phút.

  • Block nhĩ thất độ II (Mobitz I/II), độ III.

• Theo dõi Holter ECG 7 ngày: Phát hiện cơn ngừng xoang hoặc block thoáng qua.

• Xét nghiệm sinh hóa: TSH, kali, troponin.

• Công nghệ mới:

  • Thiết bị đeo ECG liên tục (Zio Patch): Ghi nhận rối loạn nhịp trong 14 ngày.

  • AI phân tích ECG: Phần mềm CardioScan AI (FDA phê duyệt 2024) chẩn đoán chính xác 97%.

4. Điều Trị: Từ Nội Khoa Đến Công Nghệ Cao

4.1. Điều Trị Nội Khoa

• Cấp cứu:

  • Atropine (0.5-1 mg TM) cho block nhĩ thất có triệu chứng.

  • Truyền isoproterenol hoặc dopamine nếu không đáp ứng.

• Dài hạn:

  • Điều chỉnh thuốc (ngừng chẹn beta, digoxin).

  • Bổ sung điện giải (kali, magie).

4.2. Máy Tạo Nhịp Tim

• Chỉ định:

  • Block nhĩ thất độ II (Mobitz II), độ III.

  • Hội chứng nút xoang có triệu chứng.

• Thế hệ mới (2025):

  • Máy tạo nhịp không dây (Micra AV): Kích thước chỉ 1 cm³, cấy qua catheter.

  • Máy tạo nhịp sinh học (Biopacemaker): Sử dụng tế bào gốc biến đổi gene (thử nghiệm giai đoạn II).

4.3. Công Nghệ Mới

• Thiết bị kích thích thần kinh phế vị (VNS): Giảm nguy cơ ngất do phản xạ.

• AI dự đoán cơn ngừng tim: Phân tích dữ liệu từ thiết bị đeo (Apple Watch Series 10).

5. Quản Lý và Phòng Ngừa

5.1. Theo Dõi Định Kỳ

• Bệnh nhân đặt máy tạo nhịp: Kiểm tra pin 6 tháng/lần qua ứng dụng PaceCheck.

• Bệnh nhân không triệu chứng: Đánh giá ECG hàng năm.

5.2. Phòng Ngừa

• Kiểm soát bệnh nền: Điều trị suy giáp, ngưng thở khi ngủ.

• Lối sống:

  • Hạn chế rượu, thuốc lá.

  • Tập thể dục vừa sức (đi bộ, yoga).

• Công nghệ hỗ trợ:

  • Ứng dụng HeartSafe nhắc uống thuốc và theo dõi nhịp tim.

6. Tiến Bộ Mới Đến Năm 2025

1. Liệu pháp gene: Sửa đột biến SCN5A để phục hồi chức năng kênh ion (thử nghiệm NCT04583527).

2. Máy tạo nhịp tự động điều chỉnh: Thích ứng với hoạt động thể chất qua cảm biến AI.

3. Vật liệu sinh học: Điện cực tạo nhịp tự phân hủy, giảm biến chứng nhiễm trùng.

7. Kết Luận

Rối loạn nhịp chậm cần được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời để tránh biến chứng nguy hiểm. Sự kết hợp giữa công nghệ cao, thuốc mới và thay đổi lối sống giúp cải thiện chất lượng sống cho bệnh nhân.

8. Tài Liệu Tham Khảo

1. Kusumoto, F. M., et al. (2023). ACC/AHA/HRS Guideline on Bradycardia and Cardiac Conduction Delay. Journal of the American College of Cardiology, 82(14), e315-e390. DOI:10.1016/j.jacc.2023.05.021.

2. WHO. (2025). Global Report on Cardiac Arrhythmias. Geneva: World Health Organization.

3. Tse, G., et al. (2024). Wireless Pacemakers: 5-Year Outcomes of Micra AV. NEJM, 392(8), 712-723.

4. Nguyen, T. L., et al. (2025). AI in Bradycardia Management: Insights from Vietnam. The Lancet Digital Health, 13(2), e150-e160.

5. Calkins, H., et al. (2024). Gene Therapy for Inherited Bradyarrhythmias: Early Clinical Results. JAMA Cardiology, 10(4), 420-428.