TÁC NHÂN GÂY TIÊU CHẢY CẤP Ở TRẺ EM
Tiêu
chảy cấp ở trẻ nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến những biến chứng
nguy hiểm. Trẻ bị tiêu chảy có thể do đường ruột trẻ bị nhiễm trùng hoặc trẻ dị
ứng với thức ăn, sữa.
Tiêu chảy có thể gây tử vong do mất nước. Nguyên nhân nào
dẫn đến trẻ bị tiêu chảy, biểu hiện như thế nào, cách chăm sóc đúng để giúp trẻ
nhanh phục hồi là vô cùng quan trọng.
Có nhiều tác nhân gây bệnh
tiêu chảy cấp trong đó thường gặp các loại sau:
1.
Tiêu chảy cấp do virus
Virus thường gặp là Rotavirus, Adenovirus, Enterovirus, sởi Norwalkvirus, trong đó Rotavirus là nguyên nhân chính gây tiêu chảy nặng và đe dọa tính mạng trẻ em dưới 2 tuổi.
Theo thống kê, cứ 2 trẻ
dưới 5 tuổi bị tiêu chảy thì có 1 trẻ bị tiêu chảy do Rotavirus. Rotavirus
có 4 type huyết thanh. Nếu trẻ bị nhiễm một loại trong 4 loại thì vẫn có khả
năng nhiễm các loại còn lại.
Tiêu chảy cấp do virus
thường diễn biến điển hình với các biểu hiện trẻ bị nôn. Giai đoạn này trẻ
sẽ rất mệt, mặt tái xanh, lả người sau mỗi lần nôn. Tiếp theo xuất hiện đi phân
nước, không có máu, khi tiêu chảy xuất hiện thì nôn cũng giảm hoặc hết. Trẻ đi
tiêu chảy nhiều trong 3 - 4 ngày đầu tiên, có khi đến chục lần/ngày. Sau đó
giảm dần về số lượng nước trong phân, số lần đi và thường tự khỏi sau một tuần.
Trong suốt thời gian bị bệnh, nhìn chung tổng
trạng của trẻ khá tốt, trẻ vẫn tỉnh táo chơi được, với điều kiện bù nước đầy
đủ. Các triệu chứng khác: Sốt nhẹ hoặc sốt cao, có thể có biểu hiện viêm
đường hô hấp trên.
Ngày
nay, trẻ được uống vaccine phòng tiêu chảy do Rotavirus đầy đủ, nên diễn biến
bệnh có thể không điển hình như trên.
2. Tiêu chảy cấp do vi khuẩn
Tiêu chảy cấp do vi
khuẩn là tình trạng đi đại tiện phân lỏng hoặc tóe nước trên 3 lần/24 giờ,
có thể dẫn đến tình trạng mất nước nặng và nhiễm trùng toàn thân. Các loại vi
khuẩn thường gặp gây ra tiêu chảy gồm có: Escheriachia Coli (Ecoli), trực khuẩn
lỵ Shigella, Campylobacter Jejuni, Salmonella Enterocolitica, trong đó vi khuẩn
Ecoli đường ruột gây 25% tiêu chảy cấp, có nhiều type gây bệnh: Trực trùng gram
âm Shigella, Samonella, vi khuẩn tả, tụ cầu trùng gây tiêu chảy do độc tố.
Các vi khuẩn này sau khi
xâm nhập vào đường tiêu hóa sẽ sản xuất ra các độc tố ruột hoặc phá
hủy trực tiếp các tế bào niêm mạc ruột, gây rối loạn sự hấp thụ nước và điện
giải ở ruột non, đại tràng kém hấp thu lượng nước trở lại gây tiêu chảy.
Triệu chứng của bệnh tiêu
chảy nhiễm khuẩn thường khá đa dạng, tùy thuộc vào căn nguyên gây bệnh, có thể
kể đến như: Sốt; mệt mỏi, nhức đầu; buồn nôn, nôn; đi cầu phân lỏng nhiều
lần, phân nhầy nhiều nước, đôi khi có máu…
3. Tiêu chảy cấp do ký sinh trùng
Trong số các ký sinh
trùng gây tiêu chảy có 2 loại thường gặp nhất là Entamoeba Histolytica,
Giardia Lamblia.
Nhiễm Entamoeba
Histolytica: Bệnh còn được gọi là lỵ amíp, thường biểu hiện triệu chứng đại
tiện nhiều lần trong ngày, phân có máu, sụt cân, suy nhược, đau bụng.
Các thể lâm sàng của bệnh do Giardia Lamblia là tiêu chảy cấp tính, tiêu chảy mạn tính và hội chứng giảm hấp thu. Cả hai thể bệnh cấp và mạn tính, tiêu chảy thường diễn ra từ nhẹ tới nặng. Người bệnh có thể có các triệu chứng: Phân nát và nhiều, đi tiêu một lần/ngày; hoặc số lần đi ngoài nhiều hơn. Phân lỏng hơn, có thể chứa nhầy, nhưng thường không có máu và mủ. Phân thường có bọt, nặng mùi và nhờn. Người lớn thường sụt cân và mệt mỏi. Trẻ em thì chậm lớn và chậm phát triển; có khi thấy chán ăn, buồn nôn và nôn, cảm giác khó chịu và đau vùng thượng vị, ợ, đầy hơi và trướng bụng; ít gặp sốt nhẹ, đau đầu, nổi mụn sẩn, đau khớp và đau cơ…
BSCK1. Nguyễn Quang Anh Tuấn - T3G