Vi khuẩn HP (Helicobacter pylori) là loại vi khuẩn sinh sống và phát triển trong dạ dày người, gây viêm loét dạ dày và các bệnh lý liên quan khác. Vi khuẩn HP dễ dàng lây nhiễm qua nhiều con đường, triệu chứng không rõ ràng nên khó phát hiện.

1. Vi khuẩn HP là gì?

Vi khuẩn Helicobacter Pylori, viết tắt là vi khuẩn HP sinh sống và phát triển trong dạ dày người. Chúng có cơ chế tiết Enzym Urease đặc biệt giúp thích nghi với môi trường acid của dạ dày. Sự phát triển và hoạt động của chúng làm tổn thương niêm mạc dạ dày, gây viêm - loét dạ dày, tá tràng. 

Nếu không can thiệp sớm, bệnh có thể diễn tiến mạn tính, gây ảnh hưởng lớn tới sức khỏe, thậm chí làm thúc đẩy ung thư dạ dày. Theo thống kê, khoảng 1% bệnh nhân nhiễm vi khuẩn HP có nguy cơ mắc ung thư dạ dày.

Vi khuẩn HP rất phổ biến, số lượng người nhiễm rất cao, chỉ kém phổ biến hơn nhiễm khuẩn sâu răng. Đặc biệt, chúng dễ dàng lây nhiễm từ người bệnh sang người lành với nhiều con đường như:

- Đường miệng: Đây là con đường lây truyền chủ yếu, khi người lành tiếp xúc với vi khuẩn HP qua nước bọt hoặc dịch tiết đường tiêu hóa của người bệnh. Có thể lây truyền qua hôn, dùng chung dụng cụ ăn uống, sinh hoạt,… Do đó, thông thường nếu 1 người nhiễm bệnh thì người thân, người tiếp xúc gần có nguy cơ nhiễm rất cao.

- Đường phân: Vi khuẩn HP cũng được đào thải 1 phần qua phân, có thể lây lan ra cộng đồng. Thói quen ăn đồ ăn sống, giữ vệ sinh không sạch sẽ là nguyên do gây lây nhiễm vi khuẩn đường ruột này.

- Đường khác: Vi khuẩn HP có thể lây nhiễm khi sử dụng chung các thiết bị y tế mà không được vệ sinh tiệt trùng tốt như ống nội soi, dụng cụ nha khoa,… Tuy nhiên, nguy cơ lây nhiễm qua con đường này không cao.

2. Nguy cơ nhiễm khuẩn HP

Bất cứ ai cũng có nguy cơ nhiễm khuẩn HP. Theo thống kê, ước tính có khoảng 50% dân số trên thế giới nhiễm vi khuẩn HP, tỷ lệ nhiễm tại các vùng, quốc gia là khác nhau. Một người nhiễm bệnh có thể lây lan cho người thân, kể cả trẻ nhỏ, trẻ sơ sinh nếu có thói quen hôn môi, mớm thức ăn,…

Mặc dù số người nhiễm vi khuẩn HP khá cao song không phải trường hợp nào cũng có biểu hiện triệu chứng bệnh hay biến chứng dạ dày. Khi gặp điều kiện thuận lợi, vi khuẩn tăng hoạt động và gây hại. Triệu chứng do vi khuẩn HP gây ra cũng thầm lặng, khó phát hiện. 

Thông thường, người bệnh nhiễm khuẩn HP diễn tiến đau dạ dày thường bị xuất hiện một vài triệu chứng như:

- Ợ hơi.

- Đau bụng nhiều lần.

- Thường xuyên có cảm giác no, đầy hơi.

- Buồn nôn.

- Giảm cân không rõ nguyên do.

Nếu viêm loét dạ dày nặng, triệu chứng nặng hơn có thể gặp như phân đen, nôn ra máu, đau dạ dày dữ dội, phân có máu tươi,… Nếu gặp phải những triệu chứng này, tốt nhất bệnh nhân nên đi thăm khám sớm để được xét nghiệm kiểm tra.

3. Làm gì để xác định có nhiễm vi khuẩn HP không?

Để xác định chính xác có nhiễm vi khuẩn HP dạ dày hay không, bạn cần thực hiện xét nghiệm kiểm tra. Hiện nay, có 4 loại xét nghiệm được dùng để phát hiện sự có mặt của vi khuẩn HP gồm:

3.1. Xét nghiệm máu

Kiểm tra máu của bệnh nhân có kháng thể chống vi khuẩn HP hay không. Sự xuất hiện của kháng thể vi khuẩn HP trong máu cho biết có tồn tại vi khuẩn này trong dạ dày và đường ruột.

3.2. Xét nghiệm hơi thở

Vi khuẩn HP chủ yếu sinh sôi, phát triển ở dạ dày, nơi có nồng độ acid cao khiến hầu hết các vi khuẩn xâm nhập đều bị tiêu diệt. Có thể kiểm tra sự có mặt của vi khuẩn này trong dạ dày bằng xét nghiệm hơi thở với thiết bị đo DPM đặc biệt.

Nếu:

- DPM<50: Âm tính với vi khuẩn HP.

- DPM từ 50 - 199: không xác định được kết quả.

- DPM > 200: Dương tính với vi khuẩn HP.

3.3. Xét nghiệm kháng nguyên trong phân

Vi khuẩn HP gây bệnh làm kích hoạt hệ miễn dịch tạo kháng nguyên chống lại, một phần chúng sẽ được tìm thấy trong phân. Xét nghiệm này thường không dùng để sàng lọc bệnh nhân có nhiễm khuẩn HP hay không mà nhằm hỗ trợ chẩn đoán và đánh giá hiệu quả điều trị bệnh ở bệnh nhân nhiễm khuẩn HP.

3.4. Sinh thiết

Bằng nội soi dạ dày tá tràng, bác sĩ sẽ đồng thời lấy mẫu nhỏ niêm mạc dạ dày và ruột non để phân tích tìm kiếm sự có mặt của vi khuẩn HP. Có thể kiểm tra bằng test urease nhanh, nuôi cấy vi khuẩn hoặc sinh thiết mô bệnh học.

Thông thường, bệnh nhân có triệu chứng viêm loét dạ dày sẽ được nội soi để kiểm tra tổn thương thực thể, đồng thời sinh thiết kiểm tra sự có mặt của vi khuẩn HP.

4. Làm gì khi nhiễm vi khuẩn HP?

Khi được chẩn đoán dương tính với vi khuẩn HP, bạn cũng đừng nên quá lo lắng bởi không phải tất cả trường hợp nhiễm khuẩn đều gặp vấn đề sức khỏe. Theo thống kê, khoảng 20% người nhiễm khuẩn HP gặp các bệnh lý về dạ dày và đường tiêu hóa liên quan.

Nguy cơ gây bệnh của vi khuẩn HP phụ thuộc vào cơ địa, tuổi tác, chế độ ăn uống sinh hoạt, sử dụng thuốc, độc tố của vi khuẩn,… Những người bệnh có bệnh lý dạ dày, đường tiêu hóa nền nếu nhiễm khuẩn HP buộc phải điều trị để phòng ngừa biến chứng như:

- Người bị thiếu máu.

- Người bị viêm loét dạ dày, viêm teo niêm mạc dạ dày, ung thư dạ dày đã phẫu thuật.

- Người trong gia đình mắc ung thư dạ dày.

- Người thường xuyên sử dụng thuốc giảm đau, kháng viêm không steroid, thuốc chống kết tập tiểu cầu.

Với những trường hợp cần loại bỏ vi khuẩn HP, bác sĩ sẽ đưa ra liệu trình điều trị bằng thuốc kháng sinh và thuốc ức chế tiết acid ở dạ dày. Tình trạng vi khuẩn kháng thuốc ngày càng phức tạp, do đó điều trị loại bỏ vi khuẩn HP cũng ngày càng khó khăn. Các phác đồ kháng sinh phải cập nhật thường xuyên.

Do đó, bệnh nhân điều trị phải tuyệt đối tuân theo phác đồ và thời gian điều trị, không bỏ giữa chừng hoặc tự ý tăng, giảm liều lượng. Đồng thời hạn chế tối đa việc tiếp xúc, gây lây nhiễm cho những người xung quanh.

Nhìn chung, không phải trường hợp nhiễm khuẩn HP dương tính nào cũng điều trị. Bác sĩ sẽ xem xét nguy cơ, tác động tới sức khỏe và bệnh lý liên quan để có tư vấn giải pháp phù hợp.

Hi vọng qua bài viết trên đây, bạn đọc đã hiểu rõ Vi khuẩn HP là gì, chúng gây bệnh như thế nào và cách xử lý khi nhiễm bệnh. Nếu có thắc mắc liên quan, hãy liên hệ với Bệnh viện Đa khoa khu vực miền núi phía Bắc Quảng Nam để được thăm khám và hỗ trợ.

CNĐD Nguyễn Thị Ly- Tổ T3G